Czynników warunkujących rozwój osobniczy człowieka

Biorąc pod uwagę zespół czynników warunkujących rozwój osobniczy człowieka zrozumiałe jest, że na pewne z nich możemy mieć bezpośredni wpływ. Dotyczy to zwłaszcza jakościowego i ilościowe sposobu żywienia, trybu życia z zapewnieniem odpowiedniego wypoczynku i aktywności ruchowej oraz szeroko pojętej profilaktyki ostrych i przewlekłych stanów chorobowych. Zdaniem Kopczyńskiej aktywność ruchowa ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju psychoruchowego, kształtowania sprawności fizycznej i harmonijnego funkcjonowania poszczególnych układów, w tym także układu nerwowego. Jak wiadomo, nawet lekkie choroby, często powtarzające się u dziecka wychowywanego w złych warunkach środowiskowo-bytowych, mogą spowodować zwolnienie tempa rozwoju. Natomiast choroby przewlekłe o przebiegu ciężkie z reguły powodują obniżenie przyrostów wysokości i masy opóźnienie dojrzewania kośćca oraz dojrzewania płciowego, przy czym chłopcy są bardziej podatni, na niekorzystne wpływy tych chorób niż dziewczęta. Okresowe opóźnienie tempa rozwoju, wynikające z lżejszych chorób, łatwo dziecku wyrównać, natomiast. przewlekłe, ciężkie choroby pozostawiają często trwały ślad.